Bono/Tahvil mi, Vadeli Mevduat mı?

Merhaba,

Çok yakın bir zamana kadar bono ve tahvil hakkında çok fazla fikrim yoktu. Neden bilmem bir gün merak edip araştırmaya başladım.

İlk dikkatimi çeken stopajın mevduattan farklı olarak %10 olduğuydu. TL mevduat hesaplarında hak ettiğiniz kazanç tutarından devlet %15 vergi kesmektedir.

Dilerseniz kısaca bono ve tahvilin tanımlarına bakalım.

Hazine Bonosu ve Devlet Tahvilleri devletin cari yıl bütçe kanununa dayanarak bütçe açıklarının finansmanı amacıyla çıkarmış olduğu Devlet İç Borçlanma Senetleridir (DİBS). (İş Bankası'nın sitesinden kopyaladım.)

Bono 365 güne kadar olan kısa vadeli borç senedidir, tahvil ise 1 yıldan daha uzundur. Bu borçlanma senetleri devlet tarafından çıkarıldığı gibi özel şirketler ve kamu kuruluşları tarafından da çıkarılabilmektedir.

Bize bu kadar tanım yeterli. Peki 10.000 TL paramız var diyelim. Bu parayı vadeli mevduata koymak mı daha mantıklı yoksa bono almak mı? Ekseriyetle paramızı bir seneden daha kısa süreli mevduata yatırdığımız için tahvil opsiyonunu eliyorum.

İsterseniz avantajlarına ve dezavantajlarına bakalım.

Hangi bankayı kullanıyorsunuz bilmiyorum fakat piyasada şu an en yüksek mevduat faizleri %20 ila %24 arasında geziyor. Ben Enpara kullanıyorum (ki piyasada ortalamanın üstünde mevduat faizi verir) ve bugün itibariyle mevcut mevduat faizleri aşağıdaki gibidir:






Diyelim ki 10 bin TL'niz var ve enpara.com'da 32 gün vadeli hesap açtınız. İlginç olan da uzun vadeli para koyduğunuzda faiz oranının düşüyor olması. Böyle bir durumu da kolay kolay göremezsiniz. :)

Her neyse 32 gün sonra durumunuz paranı aşağıdaki gibi olacaktır:






Devlet sizden kazandığınız 184,11 TL için 27,62 TL vergi alacaktır. Net getirisi 156,49 TL olacaktır. Eğer paranızı %21 faizle 365 gün yatırmak isterseniz gördüğünüz gibi şu anki durumda bu mümkün değil. Diyelim ki koyabildiniz mevcut durum aşağıdaki gibi olacaktı.





Toplamda 2.100 TL'lik faiz kazancının vergisi olarak 252 TL kesilecekti ve net kazancınız 1.848 TL olacaktı.

Bakalım bonoda durum nedir. Bonoda mantık tersten işler. Vadeye kalan güne göre 100 TL değerine ulaşacak kağıtlar alırsınız. Şu an İş Bankası sitesinde hazine bonolarının faiz oranları aşağıdaki gibidir:





Karışık gibi gözükse de bono satın almak inanın havale yapmak kadar kolay. Paranı hangi vadede bağlamak istiyorsanız ona uygun gün kalan bonoyu seçip alıyorsunuz. Örneğin, vadesinin dolmasına 363 gün kalmış bonoyu almak isterseniz bunun fiyatı bugün 81.12 TL. 363 gün sonra bu kıymet tam 100 lira olacak.

Bonoda alış ve satış arasında gördüğünüz gibi ufak bir farklılık bulunuyor. Bu hem avantaj hem dezavantaj.

Dezavantajı şu ki bonoyu aldığınız an değerinin altında bozdurabiliyorsunuz. Bu mevduata göre olan %5'lik vergi avantajını bir miktar törpüleyen bir durum. Ama amaç zaten orta vadeli almak olduğu için kimsenin iki gün sonra satmak isteyeceğini düşünmüyorum. Vadeli mevduatta ise böyle bir sıkıntı yok. 10 bin TL'yi koyduğunuz zaman 3-5 gün sonra bozdurursanız hiçbir kaybınız olmaz. Fakat bonoda bir miktar olur.

Gelelim avantajlarına,

1. İlk başta belirttiğim gibi kazancınızın %15'i değil, %10'u stopaja gider.

2. Diyelim ki paranızı 180 günlüğüne bağladınız ve 90 gün sonra ihtiyacınız oldu ve bozmak zorunda kaldınız. Mevduatta kazancınız 0 TL olurken (hatta enflasyona karşı kaybınız olur) bonoda ise tuttuğunuz gün kadar faizinizi alırsınız. Bu en güzel kısımlarından birisi. Bono hisse senedi gibi sürekli alınıp satılabilen bir kağıttır. 90 gün sonunda vadesine 90 gün kalmış olacak ve o gün o fiyattan bir alıcı bulabileceksiniz.

3. Gördüğünüz gibi bono biraz daha uzun vadeli ve ciddi bir borçlanma (borç verme) aracı olduğu için uzun vadeli faiz oranları daha stabildir. Şu an %23,40 ile paranızı 1 yıllık vadeyle bağlayabilirsiniz. Enpara'da ve birçok bankada ise bu oran mümkün değildir.

Gelelim aynı miktarda paranın mevduat ve bonodaki durumuna. Bono fiyatlaması tersten çalıştığı için rakam biraz küsaratlı olacak.

Diyelim ki elinizde 81.120 TL olsun, bu parayla bono senetleri alırsanız 363 gün sonra elinize geçecek para 100.000 TL olacak.

Diğer yandan bu parayı iyimser olup %22 ile 363 gün vadeli bir mevduat hesabına koysaydınız net kazancınız 15.618 TL olacaktı yani elinizdeki para 96.738 TL olacaktı.

Kabaca bono size 3.300 TL fazladan kazandıracaktı. Ayrıca yukarıda bahsettiğim gibi vadenin yarısında parayı bozdurmak zorunda kalsaydınız mevduat kazancınız 0 TL olurken, bono kazancınız ise yaklaşık 9 bin TL olacaktır.

Bu sebeple sıkı TL mevduatçılarının bono konusuna biraz daha eğilmesini ve yatırımlarını kaydırmasını öneririm.

Bir hesaplama hatam olduysa veya gözümden bir detayı kaçırıyorsam affola, yorumlarda belirtirseniz seve seve değişiklik yaparım.

Bol kazançlı günler dilerim.